Eigen woning van box 1 naar box 3?

 Al jaren gonst het van de geruchten en wilde plannen om de hypotheekrente aftrek af te schaffen. Beetje bij beetje en met elk opvolgend kabinet wordt er langzaamaan getoornd aan dit “heilige huisje” en wordt het steeds minder lucratief om een eigen woning te bezitten. Echter met de huidige huizen tekort, het feit dat steeds minder mensen gaan samenwonen en lage rente exploderen de huizenprijzen met als gevolg dat vele beleggers en vastgoed magnaten de huizen opkopen om hun geld te verdubbelen. In alle partijplannen staat er wel iets over geschreven, en één van veel genoemde opties is om het huis te verplaatsen van box 1 naar box 3. Hoe gaat dit in zijn werk?

Eigen woning van box 1 naar box 3?
Box 1

Je huis zit momenteel in Box 1. Hiermee moet er iets van inkomsten gerekend worden om je huis mee te laten tellen. Hiervoor is het eigenwoningforfait geïntroduceerd. Je huis wordt gezien als inkomen. Om een voorbeeld te nemen. 

Stel je hebt een huis gekocht van drie ton (WOZ gelijk) en hebt een hypotheek van hetzelfde bedrag tegen twee procent rente en hebt een belastbaar inkomen tot 68 duizend euro. Dan heb je in 2021 een eigenwoningforfait van 1500 euro. Maar omdat je 6000 euro aan hypotheekrente kan aftrekken heb je een belastingvoordeel van 1670 euro. 

De overheid sponsort je op deze manier om een eigen woning te hebben. In 1893 ooit ingevoerd om de rijken, die vermogen en huizen hadden, te kunnen belasten omdat tot die tijd alleen belasting via accijnzen werden geheven. Ironisch genoeg was de optelsom ook in die tijd negatief voor de overheid, maar omdat het om “kleinere” bedragen ging werd dit nooit een probleem gevonden. Pas na de tweede wereldoorlog begonnen de kosten substantieel toe te nemen. In 2020 kostte dit de overheid 11,7 miljard euro. Een flink bedrag wat nu al enkele jaren gelukkig aan het dalen is door het afbouwen van de hypotheekrente aftrek. Maar voor een hoop partijen gaat het niet snel genoeg.

Box 3

De roep om het eigen huis te verplaatsen naar box 3 is niet nieuw en is om de zoveel tijd iets wat naar voren wordt geworpen. Maar wat houdt het nu precies in? In principe is het niets anders dan dat het huis verplaats van inkomens object naar een vermogensobject net zoals spaargeld en beleggingen. Hiermee zal de eigenwoningforfait wegvallen en ook de hypotheekrenteaftrek. Wat wel nog mogelijk zal zijn is om de schuld (je hypotheek) af te trekken van je vermogen. Laten we het voorbeeld hierbij herbruiken.

In het geval dat het huis verhuist van box 1 naar box 3 zal deze, vermoedelijk, aangeslagen worden tegen de WOZ waarde. In dit geval zal dit drie ton zijn. Echter de hypotheek is ook drie ton en mag je ook opvoeren als schuld. Effectief gezien zal de woning uitkomen op nul. Maar dan zijn we er nog niet. De rente mag van 6000 euro mag niet meer afgetrokken.  Daar staat tegenover dat de eigenwoningforfait ook niet meer gerekend hoeft te worden a 1500 euro scheelt. Uiteindelijk is het belastingvoordeel wat je in box 1 had hiermee volledig verdampt en kost het je effectief 1670 euro netto meer per jaar.

In het geval van dit voorbeeld is de waarde van het huis gelijk aan de hypotheek waarmee er geen extra kosten aan te pas komen, echter doordat de huizenprijzen enorm zijn gestegen de afgelopen jaren zal er in veel huizen een overwaarde zijn waardoor de berekening behoorlijk anders zal zijn.

Overwaarde als vermogen

Want overwaarde is waar de overheid op in gaat zetten als extra belastingbron. Laten we hetzelfde voorbeeld nemen als hierboven met aangepaste waardes.

In dit geval is de hypotheek nog steeds drie ton. Maar de WOZ is vastgesteld op vierenhalve ton en geen spaargeld. Hier zal naast het netto verlies van 1670 euro ook nog eens anderhalve ton aan vermogen vermogensrendementsheffing (VRH) betaald moeten gaan worden. In 2021 zal dat neerkomen op 991 euro. Bij elkaar loopt de rekening op naar 2661 euro per jaar.

Dit is 221,75 euro per maand. Dacht je dat 140 euro een hoop was per maand gaat het nu opeens hard als de overwaarde gaat meespelen. En dit zijn bedragen die door veel mensen simpelweg niet te betalen zijn bovenop de huidige lasten. Want het huis is aangeschaft op twee salarissen en steeds vaker op tophypotheken waar er gerekend is op de hypotheekrenteaftrek. 
Maar dan zijn we er nog niet. Daarnaast speelt er nog wat, wat zeker niet vergeten moet worden want de overheid  heeft juist de afgelopen jaren gestimuleerd om af te lossen, en dit zelfs via wet Hillen bemoedigde hoeveel meer moet die persoon dan betalen?

Hiervoor nemen we weer een soortgelijk voorbeeld. De hypotheek is voor 50% afgelost wat neer komt op anderhalve ton aan hypotheek. De WOZ is vastgesteld op vierenhalve ton en er is vijftig duizend euro aan spaargeld aanwezig. In plaats van 1670 euro netto verlies is dit teruggebracht tot 231 euro verlies. Maar er dient wel voor drieënhalve ton aan VRH betaald te gaan worden wat neerkomt op 3782 euro. Bij elkaar 4013 euro.

Dit is 334 euro per maand meer dan in de huidige situatie. En ik hoef niemand te vertellen dat dit een onbetaalbaar feestje gaat worden voor een hoop mensen. 

Haalbaar?

De oplossing van puur je huis te verplaatsen van box 1 naar box 3 zal voor de meeste mensen een brug te ver zijn. Bovendien staat dit lijnrecht tegenover eerdere kabinetten om je hypotheek te gaan aflossen. Immers, hoe meer je hebt afgelost, hoe minder schuld je kan opvoeren en hoe meer je moet betalen over je vermogen. Het plan zoals hierboven verwacht ik dan ook niet haalbaar en zal zeker niet in deze vorm worden ingevoerd.

Alternatieven

Maar wat dan? Want de hypotheekrenteaftrek zal zeker verdwijnen. Alleen zoals altijd zal er sprake zijn van een overgangsregeling zoals we nu ook zien met de HRA afbouw. Dit zou doorgezet kunnen gaan worden en zelfs versneld worden om zo de HRA af te bouwen inclusief Wet Hillen. Zodra beide volledig zijn afgebouwd kan er gewerkt worden aan het ombouwen van de hypotheken van Box 1 naar Box 3. 

Echter verwacht zal, zoals gezegd, dit niet genoeg zijn en zal er toch een vorm van toenadering gezocht gaan worden. Zo verwacht ik ook dat de overdrachtsbelasting volledig afgeschaft zal gaan worden en ook dat de woning een speciale status zal gaan krijgen in box 3. Als we mazzel hebben zullen we ook VRH over daadwerkelijk rendement gaan heffen en daarmee bied het ook de mogelijkheid om mensen te belasten voor de toename in WOZ waarde zowel in positieve zin, maar toch ook zeker in negatieve zin (hoewel dit laatste zeer, zeer onwaarschijnlijk is). Dat zou de eerlijkste manier zijn om zo in 1 klap af te zijn van HRA, Eigenwoning Forfait, overdrachtsbelasting en een eerlijkere en gelijkere behandeling van vermogen.

Haken en ogen

Tuurlijk is dit simpel gezegd en heb ik geen enkel voorbeeld uitgewerkt hoe dat dan in zijn werk gaat. De eindconclusie is, en zal altijd zijn, dat een huis bezitten duurder zal gaan worden. En ook in deze vorm zullen er winnaars en verliezers zijn. Dit zal, net als nu, per persoon en scenario verschillen. Maar op deze manier zal het belasting systeem zoals hij nu bestaat wel versimplificeerd worden en toenadering worden gezocht richting de huursector.

Kan het beter? Ongetwijfeld, maar om dat mogelijk te maken dient ons hele belastingsysteem op de kop, en hoewel dit ook gepland staat is met ons huidige systeem dit zeker mogelijk om te realiseren en zou ik ook niet eens een gek plan vinden om te introduceren. Dit zal vele jaren duren en de overgangsregeling zal ook coulant zijn om het behapbaar te maken voor elke huisbezitter.

De vraag is, zal het huidige kabinet het al aandurven om dit te realiseren of schuiven ze het door? Met de lage rente, vele proefballonnen en huizenmarkt crisis zijn de ingrediënten aanwezig, maar zal Rutte het durven om hier wat mee te doen en vooral ook in wat voor vorm? Ik ben erg benieuwd.

Hoe staan jullie tegenover de HRA afbouw?

Reacties

Geldsnor zei…
Het probleem is, dat mensen zoals de medewerkers van de DNB, denken dat het woningprobleem wordt opgelost als het hebben van een eigen woning duurder is. Hoe dit zou leiden tot een groter aanbod van woningen is een raadsel, maar dat hoef je van een wanker (sorry, Banker) niet te verwachten.

Het zal wel leiden tot een tempering van de huizenprijzen: het wordt voor veel minder mensen betaalbaar, dus zal er minder geboden kunnen worden. Een tophypotheek (die nu al onverstandig is, want wat als de rente stijgt...) op 2 inkomens is dan niet meer afdoende. Dus moet je een goedkoper huis kopen. En juist dáár krijg je dan meer competitie, in een klasse waar al geen huizen zijn.

Uiteindelijk zal het wel gefaseerd ingevoerd worden voor bijvoorbeeld de villa-taks: woningen boven een miljoen, bijvoorbeeld.
Maar het lost geen enkel probleem op, behalve een stukje budget-issue van de overheid. We zullen moeten inzetten op betere doorstroom, meer samenwonen en bijbouwen. Maar niet té veel, want over een jaartje of 20-30 zal de bevolking krimpen en komt er weer leegstand.
Hoewel, dat kan ook wel gunstig zijn als de Randstedelingen die onder de zeespiegel wonen naar het oosten trekken. Goed voor mijn woningwaarde op de lange termijn :-)
Ik denk ook zeker niet dat het woningprobleem hiermee opgelost gaat worden. Het zal echter wel moeilijker worden om een huis te kopen, wat waarschijnlijk ook gaat resulterende lagere huizenprijzen zoals je zelf ook al zegt. Het is niet zo dat er opeens meer mensen besluiten te gaan samenwonen ofzo ;-)

Het is in mijn ogen dan ook inderdaad een ordinaire belastingverhoging die ze onder een andere noemer gaan introduceren.

Maar goed, het is koffiedik kijken wat er gaat gebeuren, echter zie ik dit wel als een realistisch scenario.

En qua verhuizen naar het oosten...... Daar zal ik niet bij behoren hoor ;-)
Adriaan zei…
Het verplaatsen kan van box 1 naar 3 is geen probleem als alleen het echte rendement op het vermogen wordt belast. Dan wordt het al een stuk eerlijker.
Mr Groeigeld zei…
Op zich ben ik geen tegenstander van afschaffen van de HRA, zeker nu de rente zo laag is. Het verplaatsen naar box 3 vind ik echter wel een issue.

Ten eerste stoppen veel mensen dan met (extra) aflossen (incl mijzelf) en zal de aflossingsvrije hypotheek weer in trek komen. Ten tweede zullen de huizenprijzen gaan dalen. Deze effecten kunnen alleen worden opgevangen met een bepaalde box 3 vrijstelling, wat ook het doel is.

Ik heb hier al eens eerder over geblogd (https://groeigeld.blogspot.com/2019/09/nieuwe-box-3-bommetje-onder.html). De hypotheken en pensioenen zijn twee enorme bakken met geld, waar onze overheid op uit is. Losweken is stap 1, dat is het verplicht aflossen en het eigen pensioenpotje. Zodra die waardes vrijkomen, kun je gaan belasten. Zo simpel is het.

De verhuizing naar box 3 is dus een kwestie van tijd, inderdaad de vraag wie de stap durft te zetten.
Jup, dat stelde ik ook voor inderdaad, maar ik ben bang dat dit nog wel even duurt voordat ze dit voor elkaar krijgen....
Mensen zullen zeker stoppen met het aflossen van de hypotheek als het door zou gaan in de voorgestelde vorm. Echter snappen ze dat zelf waarschijnlijk ook wel. Het staat ook haaks op de strategy van de afgelopen jaren dus hier zal echt wel een mouw aan gepast worden om de hypotheek ook af te laten lossen. Hoe is alleen nog de vraag waar ik benieuwd naar ben.

Voor de pensioenen ben ik ook huiverig inderdaad, maar goed hoe ze dit moeten gaan realiseren is helemaal koffiedik kijken. Wel verwacht ik dat er getoornd gaat worden aan de AOW (inkomens/vermogens afhankelijk lijkt me niet onrealitisch) en afbouw van lijfrentes/3de pilaar..... Maar hier zijn momenteel minder proefballonetjes voor en zie ik ook niet zo snel plaatsvinden. Er is al teveel aan pensioenen gezeten en die plannen moeten eerst nog uitgevoerd gaan worden voordat er weer nieuwe plannen naar voren kunnen worden gehaald. Het moet namelijk ook uitvoerbaar blijven.
Anoniem zei…
BOX3 met vermogensvrijstelling van 1.000.000 euro introduceren. Daarna hypotheek, huis en eigen pensioenvermogen hierin plaatsen. Boven de 1.000.000 euro daadwerkelijke rendementen belasten. De villa tax is dan ook eenvoudig ondergebracht. Volgens mij is dit een vereenvoudiging van regels en scheelt een hoop bemoeizucht van de overheid, zodat men zelf individuele keuze's kan maken.

Nog een paar proefballonnen:
1) Als men de werkloosheidsuitkering via een Spaar WW aan de opbouw van het pensioenvermogen koppelt, biedt in de komende periode van veel baancreatie en -vernietiging goede prikkels om de arbeidsmarkt efficiënter te maken. Bij overschot heeft men aanvullend pensioen, bij een negatief Spaar WW een kwijtschelding op AOW leeftijd.

2) Loonbelasting betalen naar gezinsinkomen ipv per inkomen zodat verschil tussen twee- en alleenverdieners vervalt.
Mr Groeigeld zei…
Die AOW inkomens/vermogensafhankelijk maken zie ik ook nog gebeuren, al zou dat echt een draak van een maatregel zijn. Dan moeten ze eerst ons opgebouwde AOW uitkeren.
Anoniem zei…
De overheid vergeet die grote groep met een spaarhypotheek. Die hypotheek had bij het afsluiten een hoge hypotheekrente. De rente die je betaald ontvang je ook op het spaarpotje. Echter, dit gaat pas in de laatste jaren zeer effectief zijn voor de hypotheekbezitter. Dit is de meest voordelige hypotheek over de gehele looptijd die er maar is. Totdat, ze de hypotheekrente aftrek gingen verlagen en de mensen tot de rente vaste periode vast zitten aan deze hypotheekvorm. Een compensatie? Ho maar. Of omzetten zonder boete in een aflossingsvrij of annuïteiten ho maar.
Ik ben erg benieuwd wat het gaat worden, dit zou inderdaad ook nog een variant kunnen zijn.
De overheid is de slechtste partner om mee in zee te gaan...... Dat is 1 ding wat zeker is.
Dat is alleen maar slechter aan het worden. De miljarden vliegen de deur uit naar megalomane projecten, zoals grote bedrijven en dividend vrijstellingen en als dat niet lukt, een schenking ter grote van de dividend.
De groeiende inkomenskloof tussen salarissen en de top van een bedrijf.
Er wordt zelfs gedacht aan het in de stad en dorp bouwen, door huizen met veel grond voor een deel te onteigenen. Kan er meer gebouwd worden.
De oorzaak van het probleem wordt niet aangepakt. Alles wordt bij de bevolking neergelegd.
Ach ik kan me er kwaad over maken. Bij de laatste verkiezingen werd er weer voor de vvd gekozen.

Populaire posts